Geleneğin Birikiminden Yeni Bir Düşüncenin İnşasına İLEM
Ülkemizde okullaşma ve üniversiteleşmeye bağlı olarak, her yıl fakülte koridorlarından yükselen sesler çoğalıyor. Baş döndürücü biçimde ilerleyen bilimsel – teknolojik gelişmelerin toplumsal dönüşümlerle birlikte bireysel ihtiyaçları ve çok çabuk fark edilmeyecek biçimde düşünce – kültür dünyamızı değiştirdiği bir süreci küresel olarak paylaşıyoruz. Peki, bu dönüşümler ile üniversite okuyan öğrencilerin düşünce dünyası ne derece örtüşüyor ve gençlerin kültürel – yerel çevresi ile uyumlu, ayağı yere basan düşüncelere sahip olmasına imkan tanıyor?
Türkiye’de bir düşünce ve kültür ikliminin çok karmaşık ve köklerini arayan çağrısına çoğu genç muhatap bile olamadan, mezuniyet dereceleri ile çoktan daha karmaşık bir lisansüstü programına başlamış ya da bir maişette vazifeye atılmış oluyor.
Ülkenin saygın bilim insanlarının, kendilerinden talepkar ve üretken gençlerle buluşabilmesi için üniversite kadar önemli sosyal ve kültürel ortamlar, akademik hayatın tamamlayıcıları olarak, söz edilebilecek eksikleri azaltacak mecralar olarak öne çıkıyor. Bu konuda insiyatif alarak önemli işler ortaya çıkartan sivil toplum kuruluşlarına olan ilginin her geçen gün artıyor oluşu, bilimsel çalışmalara ilginin bir göstergesi olmasının ötesinde, bu konuda emek verilecek ürün devşirilecek bir mecra arayışındaki talep olarak da yorumlanabilir.
2002 yılında İstanbul-Fatih’te kurulan İlmi Etüdler Derneği, üniversite eğitimi ile birlikte gençlerin istifadesine programlar sunan dikkate değer organizasyonlar üreten bir sivil toplum insiyatifi. Lisans düzeyinde öğrenciler için hazırladığı İLEM Eğitim Programı 17 yıldır lisans öğrencilerinin tarih, düşünce, medeniyet, siyaset okumaları yaptıkları bu konularda seminerler gördükleri üç yıllık bir program.
İLEM Eğitim kurumuna mülakatla kabul edilen lisans 2 ve 3. Sınıf öğrencileri üç yıllık bir eğitimden geçiyor. Hafta sonu seminerler, hafta içi kitap tahlilleri, akademik yazım ve yabancı dil geliştirme programlarını içeren eğitim programı, sportif faaliyetler, doğa gezileri, kültür-tarih temalı seyahatler ve kış kampları ile zenginleşiyor. İLEM Eğitim programına katılan gençler üçüncü yıllarında lisans bölümlerinden bağımsız ilgi duydukları ve üretebileceklerini düşündükleri bir alanda açılan atölyelere katılarak bir tebliğ metni oluşturuyorlar. Bu tebliğler İLEM’in 12 yıldır düzenlediği ulusal kongrede lisansüstü öğrencilerin sunumları ile birlikte kamuoyu ile paylaşılıyor. Üç yıllık eğitim sonunda programı başarı ile tamamlayarak mezun olabilmek için haftalık okumaların düzenli yapılması, ders müzakerelerinde başarı gösterilmesi, en az bir yabancı dilde akademik sunum yapılabilmesi, dönemlik kitap değerlendirmelerinin ve en nihayet kongre tebliğinin yazılmış olması gerekiyor.
İLEM Eğitim, maddi kazanımlarından öte, öğrenciye kazandırdığı özveri kültürü, ahlaki duruş ve İslam ilim geleneği ile kurduğu yapıcı ilişkinin üretmiş olduğu motivasyon ile tanınıyor. Bu yönü ile gerek hızla üniversiteleşen Türkiye’de gerekse, Hindistan, Endonezya, Almanya, İngiltere gibi ülkelerdeki sivil akademik çalışmalara ilham kaynağı oluyor. Düşünce ve kültür dünyamızda ayağı yere basan ve ülfet, yardımlaşma, ilmi dirayet ve geleceğe yönelik aktif söylem ilkeleri ile hareket ederek, gençlerin eğitim süreçlerine destek verip daha verimli hale getirecek bir program üretmesi nedeni ile İLEM Eğitim, örnekleri çoğalan bereketli bir mecra hüviyetinde her yıl Eylül ayında öğrenci kabulü yapmaya devam ediyor ve her yıl elli öğrenciyi programdan mezun ediyor.
Nitelikli ilmi çalışmaların örgütlenebilmesi ve yüksek lisans, doktora sürecinde ihtiyaç duyulan birikimin çeşitlenebilmesi için İlmi Etüdler Derneği’nin programı İLEM İhtisas Edebiyat, Tarih, Toplum, İslam İlimleri, Yönetim Bilimleri, İletişim ve Sanat, Eğitim, Felsefe alanlarında çalışma grupları teşekkül ediyor. Çalışma grupları her güz ve bahar döneminde lisansüstü öğrencilere yönelik dersler, okuma grupları açıyor; bu çalışmaların etrafında belirlenen merkezi bir temada Atölye grupları teşekkül ediyor. Atölye çalışmaları neticesinde nitelikli ilmi yayınlar üretildiği gibi, çok disiplinli, geniş katılım ağlarının katkısına açık, açık kaynaklı, çok dilli ve gönüllülük ruhu ile beslenen projelerin de ilk adımları burada atılıyor. Hem kendi alanlarında hem de metodolojik olarak ve ürettikleri motivasyonlarla büyük ilgi görmeye devam eden, Osmanlı’da Kitap Kültürü, İslam Ahlak Düşüncesi, İslam Siyaset Düşüncesi, İslamcı Dergiler ve İslam Düşünce atlası gibi kayda değer çalışmalar bu projelerden bir kaçı.
İLEM, 2006’dan beri Üsküdar’da faaliyetlerine devam ediyor. Öğrencilerin okul koşuşturmacası içinde devam edebildikleri programlara, İstanbul hatta Türkiye dışından gerçekleşen talepler; dönem içerisinde programlara katılamayanlar için yaz programları ile telafi ediliyor. Her yıl gerçekleşen İLEM Yaz Akademisi Anadolu’dan gençleri İstanbul’da ağırlıyor. Bir hafta süren yoğun eğitim programı ile, İLEM’de üretilen birikim paylaşılmış oluyor. Yine her yaz döneminde gerçekleşen İLEM Yaz Okulu, belirlenmiş bir konu etrafından dünyadan gençleri ağırlıyor. Bir hafta süren yaz okulunda uluslararası düzeyde uzman isimlerin dersleri, atölyeleri ile yoğun bir program gerçekleşiyor.
Yapmış olduğu çalışmaları yayın olarak üretmek ve yaygın bir akademik ağla paylaşma imkânı üreten İLEM, yılda dört kez yayınlanan hakemli dergi İnsan ve Toplum ile iki kez yayınlanan Nazariyat dergilerini okuyucular ile buluşturuyor. İnsan ve Toplum, sosyal ve beşeri bilimlerin farklı alanlarından aldığı makale, kitap değerlendirmesi ve tartışma metinlerini yayınlarken, Nazariyat, bilhassa İslam düşüncesi ve bilim tarihi konularına yoğunlaşıyor.
Lisans ya da lisansüstü eğitim döneminin kariyer-meslek odaklı atmosferini, insani olanın farkında, İslam ilim geleneğinin ışığında ve ahlaki bir duruşun odağında programlar ile dağıtmak gerekiyor. Eğer bu konuda üniversiteler yetersiz ise, sivil akademik çalışmalar, üniversite bürokrasisinden azade kamusal paylaşım alanları olarak öne çıkıyor. İlmi Etüdler Derneği’nin gönüllü hareketine katılarak programları takip eden öğrencilerin edindikleri birikim, bilgi ve bilginin tekabül ettiği yaşamın eksenini sahih bir düzleme çekmeye davet ediyor.
Yunus Çolak / İLEM Yönetim Kurulu Üyesi
Tohum Sayı 162 / Kış 2019